Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	Dagmara Smerdzyńska

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2021 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z powództwa P. S. (1)

przeciwko R. S.

o stwierdzenie nieważności ugody sądowej

I. oddala powództwo

II. zasądza od P. S. (1) na rzecz R. S. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu

III. przyznaje z sum Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Jędrzejowie na rzecz adwokata P. B. kwotę kwotę 221,40 zł (dwieście dwadzieścia jeden złoty 40/100) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawna udzielona powodowi z urzędu

Sygn. akt I C 256/19

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 27 kwietnia 2021 roku

W dniu 15 kwietnia 2019 roku do tut. Sądu wpłynął pozew P. S. (1) przeciwko R. S. o stwierdzenie nieważności ugody zawartej pomiędzy stronami
w sprawie sygn. akt I Co 198/17. W uzasadnienia żądania pozwu powód wskazał, że przedmiotowa ugoda jest nieważna, albowiem przy jej zawieraniu nie był świadomy co do podjętej decyzji i znaczenia zawartej ugody, albowiem od urodzenia cierpi na upośledzenie umysłowe.

Pozwany w dniu 21 listopada 2019 roku wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu (k. 52v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 czerwca 2017 roku P. S. (1) i R. S. zawarli przed Sądem Rejonowym w Jędrzejowie ugodę na mocy której P. S. (1) zobowiązał się do zapłaty na rzecz R. S. kwoty 900 zł w terminie do 30 czerwca 2017 roku oraz kwotę 45 zł płatną miesięczne od 10 lipca 2017 roku do dnia śmierci E. S..

Wskazania ugoda była konsekwencją zawartej wcześniej pomiędzy stronami umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 17 września 2014 roku rep. A nr 2733/2017, która obciążona była prawem dożywocia na rzecz E. S., a który to fakt został ukryty przez P. S. (1) przed R. S. oraz konsekwencją procesu jaki toczył się pomiędzy R. S. i E. S. w sprawie sygn. akt I C 290/15 w zakresie zamiany dożywocia na rentę.

P. S. (1) aktywnie uczestniczył w posiedzeniu poprzedzającym zawarcie ugody, nikt go nie zmuszał do zawarcia tej ugody i była ona poprzedzona pozasądowymi ustaleniami pomiędzy P. S. (1) i R. S..

Dowód: akta I Co 198/17 w tym przebieg posiedzenia w sprawie (nagranie k. 34), umowa (k. 24 – 26), zeznania pozwanego R. S. (k. 70v -71 + nagranie rozprawy z dnia 10 marca 2020 roku), częściowe zeznania P. S. (2) (k. 172 – 172 v + nagranie rozprawy z dnia 27 kwietnia 2021 roku).

P. S. (1) ma 49 lat, aktualnie jest wdowcem. Ukończył szkołę zawodową rolniczą, umie czytać i pisać, ma konto w banku, aktywnie uczestniczy w wychowaniu dzieci, uczestniczył w spotkaniach szkolnych ich dotyczących. W 2019 roku pracował przy budowie drogi – obwodnicy w J., a prace zakończył z uwagi na zakończenie inwestycji, aktualnie wykonuje prace dorywcze i prowadzi gospodarstwo rolne.

Powód samodzielnie załatwia sprawy urzędowe, przez 10 lat (od 1998 roku do 2008 roku) dzierżawił działkę nr (...) o pow. 1,45 ha w P. na podstawie umowy zawartej z Agencją Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa.

Dowód: zeznania świadka J. S. (k. 58v – 59), dokumenty do wydania dowodu osobistego (k. 80), protokół (k. 86, 95), umowa (k. 87 – 94), zaświadczenie ZUS (k. 96), akta I Co 769/18, częściowe zeznania P. S. (2) (k. 172 – 172 v + nagranie rozprawy z dnia 27 kwietnia 2021 roku).

P. S. (1) nie jest chory psychicznie, jest upośledzony stopniu lekkim, funkcjonuje społecznie i nie przejawia w tym funkcjonowaniu upośledzenia funkcji intelektualno – pamięciowych, która zakłócałby jego zdolność do samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym i przy podejmowaniu czynności administracyjno – prawnych. W dacie zawarcia ugody w spawie sygn. akt I Co 198/17 powód nie był chory psychicznie, nie cierpiał na inne zaburzenia, które wypływałby na podejmowane przez niego decyzje i rozumienie ich znaczenia.

Dowód: opinia psychiatry M. P. (k. 111-116, 142-143), opinia psycholog I. Ś. (k. 132 – 135, 158-159)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

Zgodnie z przepisem art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która
z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli; dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego zaburzenia czynności psychicznych.

Brak świadomości to stan rozumiany jako brak rozeznania, możliwości oceny własnych
i cudzych zachowań, brak zdawania sobie znaczenia ze skutków podjętych działań, decyzji, przy czym do stwierdzenia nieważności danego oświadczenia musi zachodzić zupełny brak świadomości w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 stycznia 2020 roku I ACa 1129/19 legalis 2357672).

Stosunek psychiczny do podejmowanych działań i jego skutków opiera się na dwóch momentach, a mianowicie przewidywaniu i woli. Oba te momenty zakładają istnienie nieupośledzonego działania funkcji psychicznych, pozwalającego na właściwe rozeznanie znaczenia i skutków swego zachowania oraz pokierowania swym postępowaniem (wyrok SN z dnia 1 1grudnia 1979 rok II CR 448/79).

Na podstawie przeprowadzanego postępowania dowodowego w niniejszej sprawie Sąd uznał, że w dacie zawarcia ugody w sprawie sygn. akt I Co 198/17 powód nie był chory psychicznie, nie cierpiał na inne zaburzenia, które wypływałby na podejmowane przez niego decyzje i rozumienie ich znaczenia, w dacie tej nie zachodził zupełny brak świadomości w swobodnym podjęciu przez powoda decyzji i wyrażenia przez niego woli w zakresie zawarcia ugody oraz prawidłowej oceny skutków zawartej ugody. Okoliczność ta wynika
z wiarygodnych opinii biegłych psychiatry M. P. oraz psycholog I. S. powodowa nie przedstawiła żadnych wiarygodnych dowodów, które podważyłyby ustalenia i wnioski końcowe zawarte w opiniach.

Dodać należy nadto, że z przebiegu posiedzenia Sądu, na którym doszło do zawarcie ugody wynika, że P. S. (1) podpisał ugodę dobrowolnie i aktywnie uczestniczył
w posiedzeniu. Z wiarygodnych zeznań pozwanego R. S. wynika, że ugoda ta poprzedzona została uzgodnieniami pomiędzy stronami i fakt ten także częściowo przyznał sam powód. Zatem P. S. (1) przed zawarciem ugody wiedział w jakim celu jest ona zawarta, mógł zatem swobodnie i świadomie podjąć decyzje w zakresie jej zawarcia.

W ocenie Sądu nie ma znaczenia to, że powód jest upośledzony w stopniu lekkim, a także
i to, że w sprawie sygn. akt I C 300/12 Sąd ustalił w oparciu o opinie biegłych, że przy złożeniu innego oświadczenia woli świadomość P. S. (1) co do podjęcia decyzji i wyrażenia woli była ograniczona i nie zdawał sobie sprawy ze skutków tego oświadczenia.

W przypadku czynienia ustaleń w zakresie świadomości podjęcia decyzji i wyrażenia woli oraz oceny skutków podejmowanych decyzji, nie można z góry przyjmować, że osoba cierpiąca na upośledzenie umysłowe czy też chorobę psychiczną była w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli, a zatem zakładanie a priori, że każde oświadczenia woli osoby upośledzonej umysłowo jest nieważne. Konieczne jest bowiem w każdym wypadku dokonanie oceny ważności konkretnej decyzji z daty jej podjęcia przy uwzględnieniu stanu psychicznego w jakim znajdowała się osoba, której oświadczenie podlega ocenie. Może się bowiem zdarzyć, że osoba upośledzona umysłowo czy też cierpiąca na inne zaburzenia, której oświadczenia woli składane w przeszłości były nieważne, w dacie podjęcia konkretnej ocenianej w decyzji działała z pełną świadomością (wyrok Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 stycznia 2020 roku I ACa 313/19 legalis 2314906).

W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała w sposób nie budzący wątpliwości, że w dacie zawarcia ugody w sprawie sygn. akt I Co 198/17 powód był w stanie wyłączającym świadomie podjęcie decyzji i wyrażenie woli, że zachodził zupełny brak świadomości przy złożeniu świadczenia woli przez powoda w ramach przedmiotowej ugody.

Dodać należy na marginesie, że powód w życiu codziennym działa prawidłowo, nie tylko załatwia sprawy urzędowe, co wynika chociażby z akt sygn. I Co 769/18, ale korzysta z banku, telefonu, okresowo pracuje, w przeszłości zawarł skutecznie umowę dzierżawy. Całokształt materiału dowodowego będącego przedmiotem oceny w niniejszej sprawie nie wskazuje, że P. S. (1) w dniu zawarcia ugody w sprawie sygn. akt I Co 198/17 był w stanie wyłączającym świadome podęcie decyzji i wyrażenie woli.

Z tych też względów Sąd uznał, że ugoda w sprawie sygn. akt I Co 198/17 jest ważna i oddalił powództwo.

W pkt II orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 kpc.

Powód przegrał niniejszy proces zobowiązany jest zatem do zwrotu pozwanemu kosztów procesu w kwocie 287 zł.

Na wskazana kwotę złożyły się:

- kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa

- kwota 270 zł tytułem wynagrodzenia fachowego pełnomocnika na podstawie § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W pkt III orzeczono na podstawie § 8 pkt 2 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.