Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	-------------------------------------------

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2024 r. w Jędrzejowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Wierzytelności z siedzibą w W.

przeciwko A. G.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego A. G. na rzecz strony powodowej (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w W. kwotę 1533,55 zł (jeden tysiąc pięćset trzydzieści trzy złote 55/100) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2023 roku do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałej części

III.  zasądza na rzecz pozwanego A. G. od strony powodowej (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w W. kwotę 916,26 zł (dziewięćset szesnaście złotych 26/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt I C 83/24

UZASADNIENIE

WYROKU Z DNIA 4 października 2024 ROK

W dniu 28 lutego 2024 roku do tut. Sądu wpłynął pozew (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności w W. przeciwko A. G. o zapłatę kwoty 6872,44 zł z umownymi odsetkami
w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2929,62 zł od dnia 21 grudnia 2023 roku, odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2023 roku do dnia zapłaty od kwoty 625,22 zł oraz zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że wierzytelność przeciwko pozwanemu wynika z umowy pożyczki jaką pozwany zawarł z firmą (...) S.A. w dniu 25 maja 2022 roku nr (...). Nadto strona powodowa wskazała, że roszczenie nabyła w drodze przelewu wierzytelności, a na kwotę żądania składają się kwota 2929,62 zł tytułem niespłaconego kapitału, kwota 3317,60 zł tytułem prowizji i opłat, kwota 197,52 zł tytułem odsetek karnych od kwoty kapitału naliczonych przez poprzedniego wierzyciela, kwota 181,89 zł tytułem odsetek umownych naliczonych przez poprzedniego wierzyciela i kwota 245,81 zł tytułem odsetek od kwoty kapitału naliczonych przez stronę powodową.

Roszczenie było przedmiotem postępowania w elektronicznym postepowaniu upominawczym w Sądzie Rejonowym w Lublinie Nc – e (...), który postanowieniem z dnia 23 stycznia 2024 roku umorzył postępowanie w związku ze sprzeciwem pozwanego (k. 50 – 56, 101-111).

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 marca 2024 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc brak legitymacji procesowej powoda, stosowania w umowie klauzul niedozwolonych, brak udowodnienia roszenia co do zasady i wysokości (k. 119-121).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 maja 2022 roku pozwany oraz (...) S.A. zawarli umowę pożyczki nr (...). W umowie wskazano, że całkowita kwota pożyczki wyniesie 4400 zł, która miała być pomniejszona o kwotę 1100 zł z tytułu opłaty za dobrowolny Pakiet Usług Medycznych, a do wypłaty dla pozwanego miała być kwota 3300 zł, prowizję określono na 4400 zł, (...) określono na 75,67 %, a całkowita kwota do spłaty została określona na 9750,96 zł i miała być spłacona na zasadach i w terminie określonym w harmonogramie stanowiącym załącznik nr 2. W załączniku tym wskazano, że pożyczka ma być spłacona w 36 ratach od 11 lipca 2022 roku do 9 czerwca 2025 roku, a nadto wskazano wysokość raty z rozbiciem na kapitał, odsetki, prowizję.

Pożyczkodawca wykonał swoje zobowiązanie z umowy i przekazał na konto pozwanego kwotę 3300 zł w dniu 25 maja 2022 roku.

Pozwany spłacił kwotę 1766,45 zł.

W dniu 25 września 2023 roku strona powodowa oraz (...) S.A. zawarli umowę przelewu wierzytelności na podstawie, której strona powodowa nabyła wierzytelność przeciwko pozwanemu z umowy pożyczki z dnia 25 maja 2022 roku nr (...).

Pismem z dnia 4 maja 2023 roku (...) S.A. wypowiedziało pozwanemu umowę pożyczki z dnia 25 maja 2022 roku nr (...).

Dowód: umowa przelewu z załącznikami (k. 21 -49), umowa pożyczki z załącznikami (k. 60 – 67, 70 - 71), formularz informacyjny (k. 67 v -69v), potwierdzenie dyspozycji przelewu (k. 98), zestawienie spłat (k. 156 – 157), pismo z kopia książki dawczej (k. 59, 158 – 159)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest zasadne częściowo.

Wobec stanowiska pozwanego, to na stronie powodowej ciążył obowiązek udowodnienia, że pozwany i pierwotny wierzyciel zawarli umowę pożyczki dnia 25 maja 2022 roku nr (...), że została ona wykonana przez pierwotnego pożyczkodawcę, a nadto wysokość roszczenia.

Strona powodowa przedkładając wskazaną wyżej umowę pożyczki podpisaną przez pozwanego wykazała fakt jej zawarcia. Nadto z potwierdzenia przelewu (k. 98) wynika, że pierwotny pożyczkodawca wykonał tą umowę przekazując pozwanemu kwotę 3300 zł. Zatem w ocenie Sądu niewątpliwy był fakt zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki i jej wykonania przez (...) S.A., a tym samym zostało udowodnione roszczenie co do zasady.

Nadto pozwany spłacił część kwoty objętej umową pożyczki, a mianowicie kwotę 1766,45 zł. W ocenie Sądu gdyby pozwany nie zawarł przedmiotowej umowy, to nie spłacałaby części wskazanej kwoty.

Jeżeli chodzi o zarzut braku legitymacji procesowej strony powodowej, to należy wskazać, że ten zarzut Sąd uznał za niesłuszny.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1).

W ocenie Sądu z przedłożonej przez stronę powodową umowy przelewu wierzytelności z dnia 25 września 2023 roku i załącznika nr 1 (k. 30 – 31) wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że strona powodowa wstąpiła w prawa pierwotnego wierzyciela z umowy pożyczki z dnia 25 maja 2022 roku nr (...).

W ocenie Sądu słuszny był natomiast argument co do abuzywności postanowień umowy w zakresie pozaodsetkowych kosztów wskazanych w umowie pożyczki z dnia 25 maja 2022 roku, a obejmujących opłatę za pakiet medycznych w kwocie 1100 zł i prowizji w kwocie 4400 zł.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie tych pzoaodsetkowych kosztów obejmujących kwotę 5500 zł były nieważne, a zatem nie wiązały pozwanego.

Orzekając w tym zakresie Sąd miał na uwadze przepis art. 385 ¹ § kc, zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) S.A. a konsumentem, czyli pozwanym.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok n z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I Ck 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64).

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość prowizji, czy też opłaty za pakiet medyczny należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę oraz zwrot kwoty pożyczki przez pożyczkobiorcę (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)). Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wskazanej prowizji i opłaty za pakiet medyczny podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 25 maja 2022 roku w części dotyczącej ustalenia wysokości prowizji i opłaty za pakiet medyczny w kwocie stanowiącej ponad 166 % wysokości kwoty pożyczki faktycznie udostępnionej pozwanemu, czyli 3300 zł nie zostały uzgodnione z pozwanym indywidualnie. Należy także dodać, że strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że te zapisy umowy zostały uzgodnione indywidualnie z pozwanym. Samo przedstawienie pozwanemu formularza informacyjnego do umowy pożyczki nie spełnia zdaniem Sądu wymogów pojęcia indywidualnego uzgodnienia, albowiem pozwany nie ustalał wysokości tych należności za udzielenie pożyczki z pierwotnym pożyczkodawcą.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji i opłaty za pakiet medyczny były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanego jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że pożyczkodawcy należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki
w postaci np. prowizji, a także prawo do naliczania odsetek. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu spłaty pożyczki oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie łącznej wysokości pozaodsetkowych kosztów na poziomie 166 % kwoty jaką pozwany faktycznie uzyskał w ramach umowy jako kwoty pożyczki było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Nadto w umowie pożyczkodawca wskazał wysokość odsetek umownych od kwoty pożyczki, a także zastrzegł odsetki na wypadek uchybienia terminowi zapłaty, zatem ustalenie dodatkowo jeszcze kwoty prowizji na tak wysokim poziomie nie było uzasadnione.

W ocenie Sądu tylko samo świadczenie określone w umowie jako prowizja w kwocie 4400 zł było już rażąco wygórowane i naruszało równowagę stron umowy, albowiem wysokość prowizji przekraczała kwotę jaką oddano pozwanemu do faktycznej dyspozycji (3300 zł).
Z umowy nie wynikało w jaki sposób wyliczono wskazaną kwotę i z jakimi czynnościami faktycznymi pożyczkodawcy wiązała się ona.

Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji i opłaty za pakiet medyczny były rażąco krzywdzące dla pozwanego, który na ustalenie wysokości tych dodatkowych kwot nie miał żadnego wpływu, kwoty te zostały mu przez pożyczkodawcę narzucone.

Nadto strona powodowa nie wykazała, że bez dodatkowego świadczenia w postaci pakietu za usługi medyczne w ogóle doszłoby do zawarcia umowy pożyczki i jakie były by jej zasady. W samym formularzu informacyjnym do umowy przedstawiono jedynie warunki umowy z tym pakietem.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości pozaodsetkowych kosztów za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanego. Tym samym uznano, że pozwany nie był zobowiązany do uiszczenia kwoty 5500 zł stanowiącej wysokość tych pozaodsetkowych kosztów.

Oceniając wysokość pozaodsetkowych kosztów zastrzeżonych w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć także rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość tych kosztów nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tych kosztów mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwany zobowiązany był do spłaty kwoty 3300 zł, czyli kwoty udzielonej pożyczki.

Jeżeli chodzi o wysokość odsetek umownych i karnych to wiarygodne wyliczenie ich wysokości nie zostało przedstawione, nadto kwota odsetek umownych była naliczona także od kwoty 1100 zł, czyli opłaty za pakiet medyczny, co do których postanowienia umowy uznano za nieważne.

Nadto z umowy nie wynikało, aby pozwanemu umożliwiono zapłatę prowizji i opłaty za pakiet medyczny przy zawarciu umowy np. w gotówce, aby uniknąć naliczania od nich odsetek. W ocenie Sądu stanowiło to nadużycie pożyczkodawcy w zakresie prawidłowości i rzetelności podania pozwanemu prawidłowego wyliczenia odsetek i (...), które winny być podane i wyliczone przy uwzględnieniu realnie oddanej do dyspozycji pozwanej kwoty (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 kwietnia 2016 roku sygn. I C - 377/14).

Pozwany spłacił kwotę 1766,45 zł, a zatem do zapłaty pozostaje mu kwota 1533,55 zł, którą zasadzono w pkt I wyroku.

Nadto zasądzono dalsze odsetki umowne od dnia 21 grudnia 2023 roku (zgodnie z żądaniem pozwu) do dnia zapłaty. Niewątpliwie w tej dacie pozwany pozostawał w zwłoce ze spłatą pożyczki po wypowiedzeniu umowy.

W pkt II oddalono powództwo ponad kwotę zasądzoną, uznając powództwo w tej części za niezasadne.

W pkt III orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ kpc w zw. z art. 108 kpc i art. 100 kpc.

Strona powodowa wygrała niniejszy proces w 22 %, a pozwany w 78 % i w takim zakresie rozliczono koszty procesu.

Strona powodowa poniosła kwotę 2217 zł, na którą złożyły się:

- kwota 400 zł tytułem opłaty od pozwu

- kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa

- kwota 1800 zł tytułem wynagrodzenie fachowego pełnomocnika ustalona na podstawie § 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Zatem ze wskazanej kwoty stronie powodowej należała się kwota 487,74 zł.

Strona pozwana poniosła kwotę `817 zł, na którą złożyły się:

- kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa

- kwota 1800 zł tytułem wynagrodzenie fachowego pełnomocnika ustalona na podstawie § 5 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Zatem ze wskazanej kwoty stronie pozwanej należała się kwota 1404 zł.

Po zminusowaniu obu kwot otrzymano kwotę 916,26 zł, którą zasądzono w pkt III wyroku.