Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	-----------------------------------

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2024 roku w Jędrzejowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Ltd. w L.

przeciwko S. M.

o zapłatę

I.  oddala powództwo

II.  zasadza od strony powodowej (...) Ltd. w L. na rzecz pozwanego S. M. kwotę 1817 zł (jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Sygn. akt I C 88/24

UZASADNIENIE

WYROKU Z DNIA 2 października 2024 ROKU

W dniu 4 marca 2024 roku do tut. Sądu wpłynął pozew (...) Ltd przeciwko pozwanemu S. M. o zapłatę kwoty 5707,46 zł z umownymi odsetkami w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie od dnia 15 września 2023 roku do dnia zapłaty od kwoty 5084,10 zł i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 września 2023 roku do dnia zapłaty od kwoty 623,36 zł oraz zwrot kosztów procesu.
W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że pozwany zawarł w dniu 13 października 2022 roku z (...) Finanse S.A. umowę pożyczki nr (...), którą spłacił jedynie do kwoty 1600 zł. Nadto strona powodowa wskazała, że wierzytelność ze wskazanej umowy nabyła w drodze cesji wierzytelności.

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 marca 2024 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, wskazując na brak udowodnienia żądania co do zasady i wysokości, stosowania w umowie klauzul niedozwolonych, brak legitymacji strony powodowej i i przedwczesność żądania (k. 79 -81).

Roszczenie strony powodowej było przedmiotem uprzedniego postępowania w ramach elektronicznego postepowania upominawczego przed Sądem Rejonowym w Lublinie sygn. akt Nc- e 1451173/23, który wydał nakaz zapłaty, a następnie postanowieniem z dnia 7 grudnia 2023 roku umorzył postępowanie wobec sprzeciwu pozwanego (k. 8 – 18, 57 - 72).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 października 2022 roku pozwany zawarł z (...) Finanse S.A. umowę pożyczki pieniężnej nr (...). W umowie wskazano, że całkowita kwota pożyczki wyniesie 4202 zł, opłata przygotowawcza 50 zł, prowizja za udzielenie pożyczki 2056,88 zł, opłata za dostarczenie środków 10 zł, odsetki umowne 540,72 zł, a kwota do spłaty 6921, 60 zł. Umowa została zawarta na 62 tygodnie. W umowie nadto wskazano, że kwota 1200 zł została wypłacona pozwanemu w gotówce, a kwota 3002 zł znajdowała się na karcie przedpłaconej wydanej przez bank współpracujący z pożyczkodawcą udostępnionej pozwanemu.

Pismem z dnia 21 lipca 2023 roku (...) Finanse S.A. wypowiedziało pozwanemu umowę pożyczki z dnia 13 października 2022 roku z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia oraz wezwało go do zapłaty kwoty 5525,06 zł. Pismo doręczono pozwanemu w dniu 27 lipca 2023 roku.

W dniu 21 lipca 2023 roku strona powodowa (...) Finanse S.A. zawarły ramową umowę przelewu wierzytelności, a w dniu 7 sierpnia 2023 roku umowę sprzedaży wierzytelności, na podstawie której strona powodowa nabyła wierzytelności określone w załączniku, w tym z umowy pożyczki nr (...).

Dowód: umowa z załącznikami (k. 20-24), pismo z dowodem doręczenia (k. 27 – 28), umowy przelewu wierzytelności z załącznikami (k. 32 – 46).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest niezasadne.

Wobec stanowiska pozwanego, to na stronie powodowej ciążył obowiązek udowodnienia, że pozwany i (...) S.A. zawarli umowę pożyczki z dnia 13 października 2022 roku nr (...) oraz, że pozwanemu wypłacono kwotę wskazaną w umowie.

Zdaniem Sądu strona powodowa przedkładając przedmiotową umowę pożyczki, która została podpisana przez pozwanego wykazała, że doszło do jej zawarcia.

Z umowy wynikało nadto, że pozwanemu wypłacono kwotę 1200 zł w gotówce, a zatem w tym zakresie po stronie pozwanego powstał obowiązek zwrotu pożyczkodawcy wskazanej kwoty.

Z umowy nadto wynikało, że pozwany otrzymał kartę przedpłaconą zasiloną kwotą 3002 zł,
z której mógł skorzystać. Nie zostało natomiast wykazane przez stronę powodową, że S. M. faktycznie z tej karty skorzystał wypłacając z niej jakąś kwotę lub dokonując za jej pomocą transakcji, nadto nie wykazane zostało do jakiej kwoty z tej karty pozwany skorzystał. Sam fakt wydania pozwanemu karty zasiloną odkreśloną kwotą oznaczał, że pozwany miał ja do dyspozycji, a nie to, że z niej skorzystał. W ocenie Sądu tylko w przypadku faktycznego wykorzystania kwoty znajdującej się na karcie powstałby po stronie pozwanego obowiązek zwroty wykorzystanej kwoty.

Dowodem potwierdzającym wypłatę z karty kwoty 3002 zł lub wykonania przy jej pomocy transakcji nie mogły być wydruki k. 25 -26 i 102 – 103, albowiem nie wiadomo kiedy one zostały wystawione i przez jaki podmiot. Sąd nie kwestionuje tego, że w ramach postępowania cywilnego dopuszczalne jest złożenie dowodów w postaci dokumentów elektronicznych, ale muszą one być sporządzone w taki sposób aby powiązać je z konkretnym podmiotem, który je wystawił. W przypadku wskazanych wydruków brak jest możliwości dokonania takiego powiazania.

Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu zostało wykazane w sposób nie budzący wątpliwości, że pozwany otrzymał od pierwotnego pożyczkodawcy kwotę 1200 zł, a zatem był zobowiązany do zwrotu tej kwoty.

Sąd uznał za niezasadne żądanie w zakresie zapłaty wszelkich odsetek, albowiem z umowy wynikało, że odsetki umowne były wyliczone od razu od całej kwoty pożyczki, a nie jedynie kwoty udostępnionej pozwanemu, a odsetki karne naliczane były od całej kwoty niespłaconej pożyczki a nie kwoty faktycznie udostępnionej pozwanemu, a zatem wyliczenie tych odsetek było błędne.

Strona powodowa nie przedstawiła żadnego jasnego wyliczenia wszelkich odsetek, które Sąd mógłby uwzględnić w sprawie (wydruki z k. 25 – 26 i 102 – 103 Sąd pominął z przyczyn wskazanych we wcześniejszych rozważaniach).

Jeżeli chodzi o zarzut pozwanego o braku legitymacji procesowej strony powodowej, to należy wskazać, że nie był on zasadny.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1).

W ocenie Sądu z ramowej umowy przelewu wierzytelności z dnia 21 lipca 2023 roku, umowy sprzedaży wierzytelności z dna 7 sierpnia 2023 roku i załącznika (k. 43 – 44), wynika że strona powodowa nabyła od (...) Finanse S.A. prawo do wierzytelności z umowy pożyczki pieniężnej nr (...) z dnia 13 października 2022 roku.
Z dokumentów tych wynikało, że to strona powodowa wstąpiła co do zasady w prawa pierwotnego wierzyciela, a zatem miała legitymację procesową czynną w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu słuszny był zarzut stosowania przez pierwotnego wierzyciela w umowie pożyczki klauzul niedozwolonych w zakresie określenia prowizji, opłaty przygotowawczej, opłaty za dostarczenie środków i opłaty za obsługę terenową pożyczki będących tzw. pozaodsetkowymi kosztami, w łącznej kwocie (...),88

Zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki z dnia 13 października 2022 roku zostały zawarte pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) S.A. a konsumentem, czyli pozwanym.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I CK 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zawierający definicję nieuczciwych warunków umowy zawieranej z konsumentem.

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy pożyczki podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość prowizji i innych opłat należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki oraz zwrot kwoty pożyczki (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)).

Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wysokości prowizji i innych pozaodsetkowych kosztów podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 13 października 2022 roku w części dotyczącej ustalenia wysokości pozaodsetkowych kosztów, a w szczególności dotyczących prowizji, opłaty przygotowawczej, opłaty za przekazanie środków czy opłaty za obsługę w domu nie zostały uzgodnione z pozwanym indywidualnie.

Należy także dodać, że strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że te zapisy umowy zostały uzgodnione indywidualnie z pozwanym.

W ocenie Sądu postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości wskazanych pozaodsetkowych kosztów były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanego jako konsumenta. Niewątpliwie w umowie zastrzeżono także odsetki kapitałowych, a dodatkowo wysoką prowizję, której wyliczenia nie przedstawiono w umowie, a jej wysokość była większa od kwoty, którą faktycznie otrzymał pozwany, czyli 1200 zł, względnie stanowiła 48 % kwoty jaką w sumie miał otrzymać pozwany do dyspozycji, czyli 4202 zł.

Niewątpliwym jest, że instytucjom udzielającym pożyczek należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w postaci np. prowizji i innych opłat. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu spłaty pożyczki oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy, podjętych przy udzieleniu pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości prowizji i innych pozaodsetkowych kosztów w łącznej kwocie 2178,88 zł w przypadku umowy pożyczki z dnia 13 października 2022 roku było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie znajdowało uzasadnienia w czynnościach dokonanych przez pierwotnego wierzyciela.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki z dnia 13 października 2022 roku w zakresie ustalenia wysokości wszystkich pozaodsetkowych kosztów za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanego. Tym samym uznano, że pozwany nie był zobowiązany do uiszczenia kwoty 2178,88 zł.

Oceniając wysokość wskazanych dodatkowo opłat zastrzeżonych w umowie Sąd nie mógł pominąć rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów, zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość tych opłat nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tych dodatkowych należności mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwany zobowiązany był do zapłaty jedynie kwoty 1200 zł, czyli kwoty którą otrzymał przy zawarciu umowy.

Zgodnie z twierdzeniami powoda wskazanymi w pozwie, pozwany spłacił kwotę 1600 zł, a zatem nie jest zobowiązany do zapłaty żadnej dodatkowej kwoty.

Z uwagi na powyższe powództwo oddalono w pkt I wyroku.

Z uwagi na powyższe Sąd nie czynił rozważań w zakresie wymagalności roszczenia strony powodowej.

W pk II orzeczono na podstawie art. 98 § 1, §1 ¹ i 3 kpc w zw. z art. 108 kpc.

Pozwany wygrał niniejszy proces, należy mu się zatem zwrot kwoty 1817 zł tytułem kosztów procesu.

Na wskazaną kwotę złożyły się :

- kwota 1800 zł tytułem wynagrodzenia fachowego pełnomocnika ustalona w oparciu o § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych

- opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.