Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	-------------------------------------------

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2024 r. w Jędrzejowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w J.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz strony powodowej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w J. kwotę 3591,71 zł (trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt jeden złoty 71/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 października 2023 roku do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałej części

III.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz strony powodowej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w J. kwotę 1117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt I C 174/24

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 30 października 2024 roku

W dniu 24 kwietnia 2024 roku do tut. Sądu wpłynął pozew (...) Sp. z o.o.
w J. przeciwko (...) S.A. o zapłatę kwoty 3591,71 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 października 2023 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego przez K. S. na podstawie umowy pożyczki z dnia 19 grudnia 2020 roku nr (...) obejmującego prowizję
w kwocie 1476,46 zł, opłatę przygotowawczą w kwocie 40 zł, opłatę za elastyczny plan w kwocie 1740,25 zł i kwotę 375 zł przekazaną na inne konto, z uwagi na to, że te postanowienia umowy stanowiły niedozwolone klauzule umowne. Strona powodowa wskazała nadto, że roszczenie o zapłatę wskazanej w pozwie kwoty nabyła od K. S. w drodze umowy przelewu wierzytelności.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 maja 2024 roku Sąd uwzględnił powództwo (k. 62).

W dniu 11 czerwca 2024 roku strona pozwana złożyła sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty oraz wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany zaprzeczył, aby w umowie pożyczki znajdowały się postanowienia abuzywne, wniósł o unieważnienie umowy przelewu wierzytelności z uwagi na sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego i bankietowych charakterem umowy, rażąco niskiej cenie nabycia wierzytelności (k. 70 -75).

Sąd ustał następujący stan faktyczny:

W dniu 19 grudnia 2020 roku K. S. zawarł z (...) S.A. umowę pożyczki pieniężnej nr (...). W umowie wskazano, że kwota pożyczki wypłaconej w gotówce wyniesie 5000 zł, kwota 375 zł zostanie przekazana na inny rachunek wskazany przez pożyczkobiorcę, całkowita kwota do spłaty wyniesie 9091,05 zł, opłata przygotowawcza została określona na kwotę 40 zł, prowizja na kwotę 1476,46 zł, opłata za Elastyczny Plan Spłat na kwotę 1740,25 zł, a odsetki umowne na kwotę 459,34 zł, wysokość oprocentowania na kwotę 7,2 % a (...) na 120,99 %, koszty pożyczki na kwotę 3716,05 zł. Całkowita kwota spłaty miała być spłacona w 75 ratach tygodniowych zgodnie z harmonogramem. K. S. w dacie zawarcia umowy wypłacono kwotę 5000 zł.

W dniu zawarcia umowy pożyczki K. S. podpisał także wnioskopolisę o zawarcie umowy ubezpieczenia na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia dla klientów (...) S.A. w (...) S.A z pakietem zdrowie i składką 375 zł.

K. S. spłacił swe zobowiązanie z umowy nr (...) w dniu 28 maja 2022 roku uiszczając łącznie 9091,01 zł.

W dniu 23 czerwca 2023 roku K. S. i strona powodowa zawarli umowę powierniczego przelewu wierzytelności na podstawie, której K. S. przelał na rzecz strony powodowej wszelkie wierzytelności pieniężne obecne i przyszłe wynikające z umowy pożyczki z dnia 19 grudnia 2020 roku nr (...), a w szczególności obejmujące wierzytelność o zwrot nienależnie pobranych opłat i kosztów, wierzytelność o zwrot kosztów w związku ze wcześniejszą spłatą kredytu, wierzytelność mogącą wynikać z oświadczenia o sankcji kredytu darmowego wraz ze wszelkimi związanymi z tym prawami w tym odsetkami za zwłokę i opóźnienie oraz wierzytelności pieniężne określone w umowie, a będące niedozwolonymi klauzulami umownymi. Strony ustaliły, że rozliczenie należności nastąpi po wyegzekwowaniu od dłużnika należności.

Pismem z dnia 23 października 2023 roku strona pozwana odmówiła stronie powodowej zapłaty kwoty 3591,71 zł z tytułu niedozwolonych postanowień umownych w umowie z dnia 19 grudnia 2020 roku.

Dowód: umowy (k. 23- 24, 29 - 39), zawiadomienie (k. 25,26), pisma (k. 40 -60).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest zasadne.

W ocenie Sądu niesłuszny był zarzut pozwanego o nieważności umowy przelewu wierzytelności z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, bankietowością umowy i rażącą dysproporcją ceny nabycia do kwoty żądania.

W ocenie Sądu przy zawarciu umowy przelewu wierzytelności nie doszło do naruszenia żadnych zasad współżycia społecznego, umowa nie zawierała żadnych postanowień, które byłyby krzywdzące dla K. S.. Strony ustaliły warunki przelewu wierzytelności i zasady rozliczenia, a to, że w umowie nie określono kwotowo nabywanej wierzytelności nie było nieprawidłowe, albowiem wierzytelność ta miała charakter przyszły związany z procesem, w którym Sąd ostatecznie ustalił wysokość tej wierzytelności. Zatem w dacie zawarcia umowy przelewu nie można jej było określić kwotowo. Niewątpliwym jest, że przedmiotem przelewu wierzytelności może być wierzytelność przyszła, jeżeli zostanie ona dokładnie określona i w ocenie Sądu sama wierzytelność ta została w umowie przelewu dokładnie określona i powiązana z umową pożyczki z dnia 19 grudnia 2020 roku. Nadto w związku z dochodzeniem świadczenia nienależnego od strony pozwanej w niniejsze sprawie pożyczkobiorca nie ponosił żadnych kosztów, które w całości jak i ryzyko dochodzenia tego świadczenia przed Sądem ponosiła strona powodowa, a zatem ustalenie ostatecznego rozliczenia 60/40 ze wskazaniem na stronę powodową nie było rażące.

W ocenie Sądu doszło do skutecznego nabycia przez powodową spółkę wierzytelności objętej żądaniem w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu słuszny był zarzut stosowania przez stronę pozwaną w umowie pożyczki z dnia 19 grudnia 2020 roku zawartej z K. S. klauzul niedozwolonych.

Zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) S.A. i K. S. jako konsumentem.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I CK 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zawierający definicję nieuczciwych warunków umowy zawieranej z konsumentem.

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy pożyczki podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika, aby wysokość prowizji, opłaty przygotowawczej, opłaty za Elastyczny Plan Spłat i kwoty przekazanej na inne konto z tytułu składki na ubezpieczenie należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę oraz zwrot kwoty udostępnionej pożyczkobiorcy (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)).

Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wysokości prowizji, opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia za Elastyczny Plan Spłat i kwoty przekazanej na inny rachunek tytułem składki na ubezpieczenie wskazanych w umowie jako należnych pożyczkodawcy podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 19 grudnia 2020 roku w części dotyczącej ustalenia wysokości prowizji, opłaty przygotowawczej, opłaty za elastyczny Plan Spłat i kwoty przekazanej na inne konto tytułem składki na ubezpieczenie w łącznej kwocie 3631,71 zł stanowiących łącznie 72 % wysokości kwoty faktycznie udostępnionej K. S. (5000 zł) nie zostały uzgodnione z nim indywidualnie. Należy także dodać, że strona pozwana przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że te zapisy umowy zostały uzgodnione indywidualnie z pożyczkobiorcą.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości wskazanych kwot były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanej jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że pożyczkodawcy należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w postaci np. prowizji. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty kredytu, jaki i okresu spłaty oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu kredytu, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości opłat wskazanych wyżej na poziomie 72 % kwoty jaką K. S. faktycznie uzyskał w ramach umowy było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie znajdowało uzasadnienia w czynnościach dokonanych przez pożyczkodawcę.

Strona pozwana nie wykazała, że umożliwiła pożyczkobiorcy zapłatę prowizji i innych pozaodsetkowych kosztów przy zawarciu umowy pożyczki, a nadto, że bez umowy ubezpieczenia umowa pożyczki byłaby zawarta. Obie umowy były ze sobą powiązane, bo ustalona we wnioskopolisie składka jest jednocześnie wskazana w umowie pożyczki jako kwota, która ma być przekazana na inne konto. Istotne jest także i to, że choć we wnioskopolisie wskazano TU, to faktycznie umowa ubezpieczenia zawarta została przez stronę pozwaną na formularzu (...) S.A., a do samej umowy nie dołączono upoważnienia do zawarcia umowy w mieniu ubezpieczyciela. Nadto Strona pozwana nie wykazała nadto, że faktycznie kwota 375 zł wskazana jako składka została faktycznie przekazana na rachunek TU.

Pożyczkodawca w umowie nie przedstawił także jasnego wyliczenia kwot jednostkowych składających się łącznie na kwotę pozaodsetkowych kosztów. Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości tych należności były rażąco krzywdzące dla pożyczkobiorcy, albowiem faktycznie do swej dyspozycji otrzymał kwotę 5000 zł, a zgodnie z umową był zobowiązany do zapłaty kwoty znacznie wyższej (9091,05 zł). Nadto K. S. na ustalenie wysokości tej dodatkowej kwoty nie miał żadnego wpływu, kwota ta mu została przez pożyczkodawcę narzucona.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości dodatkowych należności w łącznej kwocie 3631,71 zł za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące K. S..

Oceniając wysokość wskazanych dodatkowo opłat zastrzeżonych w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów, zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość tych kwot nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tych dodatkowych należności mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie pożyczki.

Strona powodowa zadała jedynie zapłaty kwoty 3591,71 zł, a zatem Sąd uwzględnił w całości żądanie co do tej kwoty.

Odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzono od 23 października 2023 roku z uwagi na pismo strony pozwanej z tej daty (w piśmie tym strona pozwana w ramach postępowania przedsądowego odmówił zapłaty jakiejkolwiek kwoty).

Z tych też względów powództwo oddalono co do pkt II żądania pozwu co do odsetek od 11 października do 22 października 2023 roku.

O kosztach procesu orzeczono w pkt III na podstawie art. 98 §1, 1 ¹ kpc i art. 108 kpc.

Strona powodowa w 100 % zatem należał się jej pełen zwrot kosztów procesu, w kwocie 1117 zł, na którą złożyły się:

- kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej

- kwota 900 zł tytułem wynagrodzenia fachowego pełnomocnika zgodnie z §2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych

- kwota 200 zł tytułem opłaty od pozwu.