Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2025 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	-----------------------

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2025 roku w Jędrzejowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. (...) we W.

przeciwko M. W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo

II.  zasądza na rzecz pozwanej M. W. od strony powodowej P. (...) we W. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt I C 328/24

UZASADNIENIE

WYROKU z dnia 12 marca 2025 roku

W dniu 2 grudnia 2025 roku do tut. Sądu wpłynął pozew P. (...) we W. przeciwko M. W. o zapłatę kwoty 1316,25 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 września 2024 roku do dnia zapłaty i zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że zobowiązanie pozwanej wynika z umowy pożyczki jaką zawarła w dniu 16 lipca 2021 roku nr (...) roku z (...) S.A.. Nadto strona powodowa wskazała, że na kwotę objętą żądaniem składają się kwota 1164,81 zł z tytułu należności głównej i kwota 151,44 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, pozwana spłaciła 16 rat pożyczki, a roszczenie przeciwko pozwanej strona powodowa nabyła w drodze umowy przelewu wierzytelności.

W dniu 14 stycznia 2025 roku strona powodowa wskazała, że na kwotę żądania w wysokości 1316,25 zł składają się kwota 1164,81 zł tytułem należności głównej, kwota 96,87 zł tytułem odsetek karnych naliczonych do dnia cesji wierzytelności i kwota 54,57 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych po cesji wierzytelności (k. 65 – 72).

Roszczenie strony powodowej było przedmiotem rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Lublinie w sprawie sygn. akt Nc – e (...), który postanowieniem z dnia 8 października 2024 roku umorzył postępowanie w związku ze złożonym przez pozwaną sprzeciwem od nakazu zapłaty (31 – 51).

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 stycznia 2025 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, podnosząc brak udowodnienia roszczenia co do wysokości i zasady, stosowanie w umowie klauzul niedozwolonych, przedwczesność żądania i brak legitymacji czynnej strony powodowej (k.56 - 58).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 16 lipca 2021 roku pozwana zawarła z (...) S.A. umowę pożyczki nr (...). W umowie wskazano, że pozwanej udzielono pożyczki w kwocie 4378 zł, która do kwoty 4000 zł miała być wypłacona w gotówce, a do kwoty 378 zł na konto bankowe wskazane przez pozwaną. Prowizję określono na kwotę 1509,24 zł, opłatę przygotowawczą na kwotę 40 zł, odsetki umowne na kwotę 395,19 zł, opłatę za elastyczny plan na kwotę 1509,24 zł, a całkowitą kwotę do spłaty na kwotę 7831,66 zł, która miała być spłacona w 18 ratach miesięcznych w kwotach po 435,10 zł, a ostatnia w kwocie 434,96 zł, zaś (...) określono na 125,11 %.

W dniu 10 kwietnia 2024 roku strona powodowa i (...) S.A. zawarli umowę przelewu wierzytelności w zakresie przeniesienia ryzyka wierzytelności, na podstawie, której strona powodowa nabyła wierzytelność przeciwko pozwanej z umowy pożyczki z dnia 16 lipca 2021 roku nr (...).

Dowód: umowa przelewu i załączniki (k.11 - 20, 76- 88), załącznik (k. 21), umowa pożyczki (k. 22 – 25).

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo jest niezasadne.

W ocenie Sądu strona powodowa przedkładając umowę pożyczki z dnia 16 lipca 2021 roku wykazała w sposób niewątpliwy, że pozwana oraz (...) S.A. zawarli wskazaną umowę. Pozwana podpisała tą umowę, a nadto zgodnie z twierdzeniami strony powodowej, które Sąd uznał za wiarygodne, spłaciła aż 16 rat, czyli kwotę 6961,60 zł.

W ocenie Sądu niezasadny był zarzut pozwanej o braku legitymacji strony powodowej.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1).

Strona powodowa przedkładając umowę przelewu wierzytelności wraz z załącznikami, w tym załącznikiem obejmującym wykaz wierzytelności, wykazała, że wstąpiła w prawa pierwotnego wierzyciela co do wierzytelności objętej umową pożyczki z dnia 16 lipca 2021 roku nr (...).

Z uwagi na podniesione przez pozwaną argumenty w zakresie stosowania w umowie klauzul niedozwolonych, Sąd dokonał oceny umowy z dnia 16 lipca 2021 roku pod kątem stosowania klauzul niedozwolonych. Należy dodać, że ocena umowy pożyczki pod kątem stosowania klauzul niedozwolonych jest możliwa nie tylko na zarzut pozwanej, ale także przez Sąd z urzędu (wyrok ETS z dnia 27 czerwca 2000 r., C-240-244/98, wyrok ETS dnia 26 października 2006 r., C-168/05, wyrok z dnia 4 czerwca 2009 r., C-243/08) oraz uchwałę SN z dnia 15 września 2020 roku III CZP 87/19 legalis 2468020).

Zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) S.A. a konsumentem, czyli pozwaną.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I CK 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zawierający definicję nieuczciwych warunków umowy zawieranej z konsumentem.

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość opłat prowizyjnych, opłaty przygotowawczej, opłaty za elastyczny plan należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki oraz zwrot kwoty udostępnionej faktycznie (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)).

Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wysokości prowizji, opłaty przygotowawczej, opłaty za elastyczny plan podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 16 lipca 2021 roku w części dotyczącej ustalenia wysokości prowizji, opłaty za elastyczny plan i opłaty przygotowawczej w łącznej kwocie 3058,48 zł stanowiących łącznie 69 % wysokości kwoty pożyczki faktycznie udostępnionej pozwanej, czyli 4378 zł, nie zostały uzgodnione z pozwaną indywidualnie. Należy także dodać, że strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że te zapisy umowy zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji, opłaty przygotowawczej i za elastyczny plan były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanej jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że pożyczkodawcom należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w postaci np. prowizji. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu jego spłaty oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu i obsłudze pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości pozaodsetkowych kosztów wskazanych wyżej na poziomie 69 % kwoty jaką pozwana faktycznie uzyskała w ramach umowy było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie znajdowało uzasadnienia w czynnościach dokonanych przez pożyczkodawcę.

Pożyczkodawca w umowie nie przedstawił jasnego wyliczenia kwoty pozaodsetkowych kosztów w łącznej kwocie 3058,48 zł. Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości tej kwoty były rażąco krzywdzące dla pozwanej, albowiem faktycznie do swej dyspozycji otrzymała kwotę 4378 zł, a zgodnie z umową była zobowiązana do zapłaty kwoty znacznie wyższej (7831,66 zł). Nadto pozwana na ustalenie wysokości tej dodatkowej kwoty w wysokości 3058,48 zł nie miała żadnego wpływu, kwota ta została jej przez pożyczkodawcę narzucona. W ocenie Sądu sam fakt zawarcia postanowienia o wysokości dodatkowych pozaodsetkowych kosztów w umowie nie oznaczał jeszcze, że pozwana zgodziła się na tą kwotę i że była ona z nią ustaloną indywidulanie.

Należy też dodać, że strona powodowa nie wykazała, że bez opłaty za elastyczny plan, pozwanej udzielono by pożyczki na warunkach wskazanych w umowie z dnia 16 lipca 2021 roku.

(...) S.A. zastrzegł w umowie odsetki umowne od udostępnionej kwoty pożyczki, a zatem dodatkowe ustalanie tak wysokości pozaodsetkowych kosztów nie było uzasadnione.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości opłaty prowizji, opłaty przygotowawczej i opłaty za elastyczny plan w łącznej kwocie 3058,48 zł za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanej. Tym samym uznano, że pozwana nie była zobowiązana do uiszczenia tej kwoty.

Oceniając wysokość wskazanych dodatkowo opłat zastrzeżonych w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów, zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość tych należności nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tych dodatkowych należności mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie pożyczki.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwana zobowiązana była do zapłaty jedynie kwoty 4773,19 zł, czyli kwoty udostępnionej i odsetek umownych.

Jak wynika z twierdzeń strony powodowej, pozwana spłaciła aż 6961,60 zł (16 rat po 435,10 zł każda) a zatem kwotę większą niż kwota jakiej strona powodowa mogłaby się domagać przy uwzględnieniu wskazanych wyżej rozważań, a zatem na datę wniesienia powództwa zobowiązanie pozwanej już nie istniało.

Jeżeli chodzi o wysokość odsetek karnych, to strona powodowa nie przedłożyła historii wpłat pozwanej, a zatem brak było możliwości ustalenia czy raty płacono w terminie, a tym samym czy istniały podstawy do naliczania tych odsetek. Na marginesie należy dodać, że pozwana i tak nadpłaciła swe zobowiązanie, a zatem nawet i kwotę ewentualnych odsetek karnych wskazanych przez stronę powodową.

Należy dodać że w ocenie Sądu sam wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu (k. 10) nie mógł być także dowodem potwierdzający wysokość wierzytelności przeciwko pozwanej z umowy pożyczki z dnia 16 lipca 2021 roku. Należy zważyć, że sam wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu nie korzysta z waloru dokumentu urzędowego, a jedynie jest dokumentem prywatnym potwierdzającym określony zapis w księgach rachunkowych funduszu (wyrok TK z dnia 11.07.2011 roku P 1/11 (...) Seria (...) 2011 nr 6 poz. 53; wyrok Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 lipca 2015 roku I ACa 824/14 legalis 1213577).

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w pkt I wyroku.

W pkt II orzeczono na podstawie przepisu art. 98 § 1, §1 ¹ kpc i art. 108 kpc,

Pozwana wygrała niniejszy proces zatem należy się jej zwrot kosztów procesu w kwocie 287 zł.

Na wskazaną kwotę złożyły się:

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł

- wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w kwocie 270 zł ustalone na podstawie § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w spawie opłat za czynności radców prawnych.